طرح پونزی چیست ؟
طرح پونزی یک سرمایه گذاری فریبکارانه می باشد. در این ترفند سودهایی که به سرمایه گذاران برگردانده می شود، از بهره های متعارف به طرز غیر عادی بالاتر است. این طرح به جای آن که سودی که از فعالیت اقتصادی واقعی بدست آمده باشد، را به سرمایه گذاران پرداخت کند، از پول خودشان یا از پول دیگر سرمایه گذاران به آنها سود پرداخت می کند. پایداری و همیشگی بودن سودهایی که این گونه طرح ها در تبلیغات خود اشاره می کنند، فقط در صورت وجود یک جریان زیاد و رو به افزایش پول که توسط سرمایه گذاران ایجادمی شود، می باشد. سرنوشت تمام این گونه شرکت ها محکوم به شکست است، به این دلیل که میزان پول پرداختی شرکت از میزان پولی که به سمت شرکت می رود، بیشتر است. این گونه طرح ها به نام Richard Ponzi نام گذاری شده است. او کسی است که اولین بار از این روش در اوایل 1920 استفاده کرد. او از ایتالیا در سال 1903 به آمریکا مهاجرت کرده بود. ریچارد پونزی خود این طرح را ابداع نکرده بود. چارلز دیکنز در اوایل 1857 در رمان Little Dorrit این گونه طرح ها را چند دهه قبل از متولد شدن پونزی توضیح داده بود. او در سرتاسر آمریکا مشهور شد و ثروت بسیاری را از پول سرمایه گذاران بدست آورد.
پونزی یا پانزی Ponzi چیست؟
طرح پونزی یک سرمایه گذاری فریبکارانه می باشد. در این ترفند سود هایی که به سرمایه گذاران برگردانده می شود از بهره های متعارف به طرز غیر عادی بالاتر است. این طرح سودی که به سرمایه گذاران پرداخت می کند را از پول خودشان یا از پول دیگر سرمایه گذاران بر می دارند تا از یک سودی که از فعالیت اقتصادی واقعی بدست آمده باشد.
پایداری و همیشگی بودن سودها که اینگونه طرح ها در تبلیغات خود اشاره می کنند فقط در صورت وجود یک جریان زیاد و رو به افزایش پول که توسط سرمایه گذاران ایجاد می شود می باشد.
طرح ماتریس نیز گاهی مشابه طرح Ponzi یا طرح هرمی است.
سرنوشت شرکت ها و سایت های پونزی
سرنوشت تمام اینگونه شرکت ها محکوم به شکست است، به این دلیل که میزان پول پرداختی از میزان پولی که به سمت شرکت می رود بیشتر است.
سرنوشت این سیستم فروپاشی است زیرا سودهای واقعی آن (اگر اصلاً هیچ سودی در کار باشد) کمتر از مقدار پرداخت به سرمایه‌گذاران است. معمولاً این سیستم قبل از آنکه دچار فروپاشی شود بوسیلهٔ مراجع قانونی برهم زده می‌شود زیرا چنین سیستمی مورد سوءظن قرار گرفته یا مروج آن اسناد اعتباری ثبت نشده می‌فروشد. همچنان که سرمایه‌گذاران بیشتری درگیر می‌شوند، احتمال اینکه توجه مراجع قانونی به آن جلب شود بیشتر می‌شود.
نام پونزی از کجا آمده است؟
این گونه طرح ها به نام Richard Ponzi نام گذاری شده است، کسی که اولین بار از این روش در اوایل 1920 استفاده کرد. او از ایتالیا در سال 1903 به آمریکا مهاجرت کرده بود. ریچارد پونزی خود این طرح را ابداع نکرده بود. چارلز دیکنز در اوایل 1857 در رمانLittle Dorrit به رابطه با اینگونه طرح ها چند دهه قبل از متولد شدن پونزی توضیح داده بود او در سرتاسر آمریکا مشهور شد و ثروت بسیاری را از پول سرمابه گذاران بدست آورد.
رنارد مدوف
سال ۲۰۰۸یکی از بزرگترین اختلاس های تاریخ به سوژه اول رسانه های آمریکایی تبدیل شد. شرکت سرمایه گذاری برنارد مدوف در وال استریت که از سال ۱۹۶۰ شروع به کار کرده بود به خاطر رسوایی مالی مدیر آن به کار خود پایان داد. یکی از اصلی ترین اتهامات مدوف استفاده از سیستم پونزی برای پرداخت سود به سرمایه گذاران بود.
سیستم پونزی زمانی است که صاحب بنگاه بدون اینکه فعالیت اقتصادی خاصی با پول سرمایه گذاران انجام دهد، تنها با پول سرمایه گذاران جدید به سرمایه گذاران قبلی سود بدهد.
مدوف به خوبی از پس این کار برآمد و توانسته بود اعتبار هنگفتی برای شرکتش کسب کند تا جایی که بسیاری از چهره های مشهور رسانه ای، هنری و سیاسی جزو مشتریان او محسوب می شدند.
همزمانی رسوایی مدوف و بحران مالی جهانی باعث شد تا افکار عمومی با حساسیت و خشم بسیاری پرونده او را دنبال کنند.
در نهایت مدوف به اتهام جعل اسناد، پولشویی، فریب سرمایه گذاران و همچنین اختلاس ۷۵ میلیارد دلار به ۱۵۰ سال زندان و پرداخت غرامتی ۱۷۰ میلیارد دلاری محکوم شد.
البته هزینه هایی که مدوف بابت اختلاسش پرداخت محدود به زندان و غرامت نمی شود. مارک مدوف، پسر برنارد مدوف، دو سال بعد از زندانی شدن پدرش در شرایطی با حلق آویز کردن خود به زندگی اش پایان داد که خانواده اش در اتاق های دیگر خانه خوابیده بودند.
به نظر می رسد که فرجام تلخ اختلاس مدوف تا مدت ها بر وال استریت و رسانه های آمریکا سایه بیفکند.
میخائیل خودورکوفسکی
مردی که زمانی ثروتمندترین فرد جهان و شانزدهمین ثروتمند جهان بود باید تا سال ۲۰۱۷ را در زندان سپری کند.
خودورکوفسکی بنیانگذار نخستین بانک خصوصی روسیه بود و اوضاع مالی اش با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی روز به روز بهتر می شد.
ارتباطات او با حزب کمونیست شوروی و مراکز قدرت باعث شده بود تا هنگام فروش شرکت های دولتی شوروی سابق به بخش خصوصی، او بتواند اموال زیادی را کسب کند.
اما در سال ۲۰۰۳ ورق برای خودورکوفسکی برگشت.
اختلافات سیاسی او با ولادیمیر پوتین باعث شد تا به انواع و اقسام جرایم مالی از جمله اختلاس و فرار مالیاتی متهم شود. روند دادگاه قائم مقام سابق وزارت سوخت و انرژی روسیه با انتقاد بسیاری از محافل مواجه شد اما دادگاه در نهایت وی را مجرم شناخت و به ابتدا او را به ۹ سال حبس محکوم کرد اما سال ۲۰۰۹بار دیگر دادگاهی برای خودورکوفسکی برگزار شد و این بار او به اختلاس و پولشویی محکوم شد.
انتظار می رود که او تا سال ۲۰۱۷ در حبس باقی بماند. ظهور و سقوط خودورکوفسکی در صحنه اقتصاد روسیه یادآور این عبارت مشهور است که “دولتی که آنقدر بزرگ است که می تواند هر آنچه شما احتیاج دارید برایتان فراهم کند، همان دولت بزرگی است که می تواند هر آنچه دارید از شما بگیرد.”
فردیناند مارکوس
مارکوس دیکتاتور فقید فیلیپین بود که از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۶ رئیس جمهوری این کشور را در اختیار داشت.
هرچند مارکوس در دوران ریاست جمهوری خود مبالغ هنگفتی را از طریق استقراض خارجی در صنایع و زیرساخت های فیلیپین سرمایه گذاری کرد و اصلاحات اقتصادی گسترده ای را به کار گرفت اما دولت او از لحاظ مالی یکی از فاسدترین کارنامه های دوران معاصر را از خود بر جای گذاشت، فسادی که شامل اختلاس گسترده منابع مالی دولت توسط اطرافیان مارکوس می شد.
تخمین زده می شود که میزان اختلاس او طی ۳۱ سال فعالیت به عنوان رئیس جمهور فیلیپین، مبلغی بین ۵ تا ۱۰ میلیارد دلار باشد.
سوهارتو
محمد سوهارتو دومین رئیس جمهور اندونزی بود که بعد از به سر کار آمدن از طریق کودتا در سال ۱۹۶۷ برای ۳۲ سال بر این کشور حکومت کرد تا اینکه در سال ۱۹۹۸ با استعفای خود قدرت را به مردم واگذار کرد.
سوهارتو اقتصاد اندونزی را متحول کرد.
تورم لجام گسیخته را تحت کنترل درآورد و اقدامات بسیاری را برای تشویق سرمایه گذاری خارجی در اندونزی انجام داد.
خصوصی سازی گسترده در منابع طبیعی و اصلاح قانون کار به نفع شرکت های چند ملیتی باعث شد تا سرمایه گذاران بین المللی رویکرد بهتری نسبت به اندونزی پیدا کنند.
همچنین سوهارتو موفق شد تا از نهادهای غربی مانند بانک جهانی وام بگیرد.
او درهای اقتصاد اندونزی را به روی اقتصاد جهان باز کرد و شرکت های دولتی را به فروش رساند، در همین دوران بود که بسیاری از معادن اندونزی در اختیار شرکت های غربی قرار گرفت.
اما به رغم اقداماتی که سوهارتو به نفع اقتصاد اندونزی انجام داد بخش قابل توجهی از ثروت این کشور را هم به جیب زد.
میزان اختلاس سوهارتو در دوران زمامداری بین ۱۵ تا ۳۵ میلیارد دلار تخمین زده می شود.
در سال ۲۰۰۰ با شروع تحقیقات در مورد فساد مالی سوهارتو، او تحت بازداشت خانگی قرار گرفت.
او متهم بود که تنها در یک مورد ۵۷۱ میلیون دلار از پول های دولت را به بنیادی تحت نظر خود بخشیده و از آن پول جهت سرمایه گذاری خانوادگی بهره برده است.
هرچند شرایط جسمانی نامناسب سوهارتو باعث شد که وی از حضور در دادگاه معاف شود اما در سال ۲۰۰۲ پسر سوهارتو به خاطر فساد مالی و جرایم دیگر به ۱۵ سال زندان محکوم شد.
دامنه محکومیت خانواده سوهارتو به اینجا محدود نشد و در سال ۲۰۰۳ نیز برادر ناتنی وی به جرم فساد مالی و اختلاس ۱۰ میلیون دلاری از منابع دولتی به ۴ سال زندان محکوم شد.
ترفند پونزی در ایران
از شرکت‌هایی که در ایران از این ترفند استفاده می‌کنند می‌توان به سوئیس‌کش و یونیفاندز نام برد. در سال ۱۳۸۶ خورشیدی ۱۶۰ نفر از عوامل اصلی و فعالان اینگونه شرکت‌ها در تهران دستگیر شدند.
سوئیس‌کش
سوئیس‌کَش (به انگلیسی: Swiss Mutual Fund یا Swisscash) نام یک شرکت اینترنتی سرمایه‌گذاری است که از ترفند پونزی و طرح هرمی برای جذب سرمایه استفاده می‌کند. سرمایه‌گذاران این شرکت بیشتر از اهالی مالزی و همچنین ایران هستند. این شرکت در ایران فعالیت و حضور گسترده‌ای دارد.
سوئیس‌کش سرمایه‌گذاری‌هایی از هزار دلار به بالا را می‌پذیرد. سرمایه‌گذار، ماهانه ۲۵۰دلار بابت هزار دلار سرمایه خود دریافت می‌کند. به ازای هر سرمایه‌گذار جدیدی نیز که از سوی سرمایه‌گذار اول به سوئیس‌کش معرفی شود ۱۰۰دلار به سرمایه‌گذار اول پرداخت می‌شود. شبکه هرمی بر همین اصل تشکیل می‌شود. تمام پول‌هایی که شرکت مربوطه به سرمایه‌گذاران می‌پردازد از پول سرمایه‌گذاران جدید تأمین می‌شود.
شرکت سوئیس‌کش خود را مرتبط با شرکت قدیمی سوئیس میوچوآل فاند (Swiss Mutual Fund) معرفی می‌کند. دولت سوئیس وجود چنین شرکتی را رد می‌کند و ارتباط سوئیس‌کش و شرکتی به نام سوئیس میوچوآل فاند که در جمهوری دومینیکا ثبت شده نیز جای اثبات دارد. با اینکه نام سوئیس در نام شرکت سوئیس میوچوآل فاند درج شده ولی این شرکت ارتباطی با سوئیس ندارد و تمامی پرسنل آن از اهالی کشور جزیره‌ای دومینیکا در دریای کارائیب هستند.
در ترفند پونزی به سرمایه‌گذاران سودهایی برگردانده می‌شود که از بهره‌های متعارف به طرزی غیرعادی بالاترند. البته این سود از پول سرمایه‌گذاران بعدی تأمین می‌شود و شرکت یا فرد دریافت‌کنندهٔ سرمایه نیازی به انجام کار اقتصادی با پول دریافتی ندارد. در شبکه‌های هرمی طبق یک فرمول آماری، به هنگام سقوط هرم یعنی در زمان پایان کار شرکت مربوطه، همیشه ۸۸ درصد از سرمایه‌گذاران زیان خواهند کرد.
در سال ۱۳۸۶ خورشیدی ۱۶۰ نفر از عوامل اصلی و فعالان سوئیس‌کش و شرکت‌های مشابه در تهران دستگیر شدند.
در همین سال ۸۰ نفر از سرشاخه‌های شبکه هرمی سوئیس‌کش در ایران دستگیر و روانه زندان شدند.
یونیفاندز Unifunds
یکی دیگر از کلاهبرداری هایی که با نام سرمایه گذاری در بازار سهام در حال گسترش در کشورهای آسیایی است و اخیراً دامنه آن به داخل کشور نیز کشیده شده است، شرکتی با نام Unifunds به آدرس وب سایت www.Unifunds.com می باشد. کانون اصلی انجام فعالیت این شرکت در کشور مالزی بوده و متأسفانه بسیاری از هم وطنان ما را در این کشور درگیر خود نموده است.